Spaarnesant heeft de doelstellingen hoog staan t.a.v. het verduurzamen van haar 25 schoolgebouwen. Naast gasloze, energieneutrale nieuwbouw, zijn in de afgelopen jaren ook monumenten volledig gasloos verbouwd(Argonauten(WKO)en Cruquiusschool(PVT)). Na de nieuwbouw ervaringen op Plein Oost zijn 3 jaar terug de plannen gesmeed voor het verduurzamen van de Wijde Wereld Montessori, waar naast een gasloos duurzaam gebouw volledig voorzien van houten Finse-logggevel, ook een IKC is gevormd met partner HERO. Dit gebouw is voorzien van PVT panelen van Triple Solar, met bijhorende warmtepomp. De school wekt momenteel evenveel energie op, als dat het nodig heeft een behaaglijk binnenklimaat te garanderen. Nieuwe focus voor duurzame nieuwbouw ligt op de uitbreiding van de Zonnewijzer, waar naast een monument, nieuwbouw zal herrijzen ten kosten van semi-permanente bouw uit de jaren ‘80/’90

Door Rik Piters

Op 7 maart 2023 verdedigde Henk W. Brink met succes zijn proefschrift met de titel “Examining in-class activities to facilitate academic achievement in higher education: A framework for optimal indoor environmental conditions”. Dit promotieonderzoek richtte zich op de kwaliteit van het binnenmilieu in scholen voor hoger onderwijs. De kwaliteit van de binnenmilieu condities wordt door luchtkwaliteit, de thermische omgeving, het licht en de akoestische condities bepaald. Dat deze condities verre van optimaal zijn bleek wel tijdens de coronacrisis. Toen werd duidelijk dat de luchtkwaliteit in klaslokalen, ook binnen het hoger onderwijs, lang niet in alle gevallen voldeed aan de Nederlandse richtlijnen. Dat studenten het binnenmilieu, in relatie tot andere aspecten, laag waarderen binnen het hoger onderwijs was al langer bekend (Kok et al., 2015). En in een slecht binnenmilieu kunnen studenten niet optimaal presteren. Het binnenmilieu in klaslokalen ligt daarom steeds meer onder een vergrootglas, de rapportages zijn al heel lang buitengewoon slecht en het lijkt niet beter te worden. Het promotieonderzoek van Henk W. Brink richtte zich echter op de positieve invloed van het binnenmilieu op studenten en docenten. Maar hoe maak je het nu ècht beter? En hoe doe je dat in een complexe praktijksituatie? Tijdens het onderzoek stond met name het “Programma Frisse Scholen” van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (2018) centraal. Door toepassing hiervan zijn we wel op de goede weg, maar daarmee zijn we er nog niet.

Door Henk W. Brink

Door Bertus Koot

Wil je concrete stappen zetten, praktisch inzicht vergaren, of heb je gerichte vragen? Sluit je dan aan bij de sessie "Van Kennismaking tot Actie: jouw route naar duurzame scholen." Tijdens deze sessie beschrijven Eric Nohlmans en Ruud Ronde niet alleen het proces voor de verduurzaming van een schoolgebouw, maar delen ze ook hun uitgebreide kennis aan de hand van praktijkvoorbeelden en publieksvragen. Een compacte sessie van 40 minuten, met na afloop de mogelijkheid om nog verder in gesprek te gaan. 

Door Ruud Ronde, Eric Nohlmans

Bij een schoolontwerp praten we vaak óver leerlingen en docenten in plaats van mét. Maar wat willen ze zelf eigenlijk? En hoe kunnen we rondom hun behoeften betere gebouwen ontwerpen die werkelijk gezond en energiezuinig zijn? Tijdens deze sessie gaan we daarom in gesprek met leerlingen en hun docent. Wat zijn hun dromen en wensen voor een schoolgebouw? Deze inzichten koppelen we aan een integraal beslis- en ontwerpproces voor betere schoolgebouwen in de praktijk.

Door Jürgen van Hulst

11 schoolbesturen voor primair en (voortgezet) speciaal onderwijs in Breda sloegen de handen ineen voor de verduurzaming van schoolgebouwen en richtten met elkaar een energie coöperatie op. Welke stappen daarvoor werden doorlopen vertelt Chantal Broekhuis, directeur van BreedSaam

Door Chantal Broekhuis

Circulariteit is meer dan het toepassen van de juiste materialen en herbruikbaarheid ervan. Het gaat om het verlagen van de milieu-impact van de gebouwde omgeving. Dat vraagt om een ander perspectief op het gebied van samenwerken, toekomstbestendigheid en welzijn. De circulaire projectaanpak van Draaijer gericht op het behalen van resultaat in de gehele levenscyclus van de huisvesting. Simon de Ruig bespreekt hoe je een gebouw kunt verduurzamen met behulp van een slim Integraal Huisvestingsplan.

Door Simon de Ruig

Vergelijk jouw telefoon van nu eens met die van 10 jaar geleden? De meeste scholen gebruiken voor het beheer van hun klimaatinstallaties systemen die jaren oud zijn. Deze systemen zijn niet gebruiksvriendelijk en helemaal niet efficiënt. Hierdoor wordt een hoop energie verspild. Door slimme regeltechniek in te zetten worden gasverbruik met gemiddeld 28% verminderd. Hoe dit in de praktijk in jouw MJOP past en wat de terugverdientijd is en hoe honderden scholen hier al van profiteren? Dat laten we je zien aan de hand van verschillende praktijk cases, zowel bij grote als kleine schoolgebouwen.

Door Ted Braakman

In deze sessie geef je input op de huidige ontwikkelingen rond onderwijshuisvesting In 2025 treedt de wetswijziging van de wetten rond onderwijshuisvesting in werking die de sectorraden en de VNG hebben voorgesteld. Integrale huisvestingsplannen worden dan een wettelijke verplichting. Welke minimale inhoudseisen zouden hieraan gesteld moeten worden om lokaal te kunnen sturen en sectoraal te kunnen monitoren op de kwaliteit en verduurzaming van scholen? Ook is er een programmatische onderwijshuisvestingsaanpak in de maak. We toetsen de uitgangspunten voor deze programmatische aanpak aan de aanwezigen. Waar moet een landelijke structuur aan voldoen om lokaal de benodigde versnelling te kunnen realiseren in het vernieuwen en renoveren van scholen?

Door Tanja van Nes, Yannick Methorst

In deze praktische kennissessie delen we het verhaal van MKC LEF, een groeiend Montessori Kindcentrum in de Utrechtse binnenstad, waar onlangs een indrukwekkende renovatie heeft plaatsgevonden. Graag nodigen wij, Stichting Monton en Anculus, andere schoolbesturen uit om terug te kijken op dit traject.  

Stichting Monton en Anculus hebben samen met gemeente Utrecht onderzocht hoe de versnelde renovatie van het gebouw in de binnenstad van Utrecht kan leiden tot de vestiging van een Montessori Kindcentrum (MKC) met 13 groepen en een peutergroep. Dit is een uitgelezen kans om te ontdekken hoe duurzaamheid, innovatie en Montessorionderwijs samenkomen in een uitdagend renovatieproject waarin het onderwijs centraal staat. Neem deel aan deze sessie en laat je inspireren door het verhaal van MKC LEF.

Door Thom Vermeulen, Jeroen Gommers

Binnenkort meer informatie over deze sessie

Erasmus Universiteit Rotterdam had hoge ambities op circulair en duurzaam bouwen. In het nieuwe multifunctionele Langeveldgebouw zijn die ambities ruimschoots overtroffen. Hoe is dit tot stand gekomen? Hoe kun je daadwerkelijk van 1 + 1 = 3 maken en het niet slechts een uitdrukking laten zijn? Tijdens deze presentatie zal Danny Bosman, partner/projectmanager van RYSE samen met Gijs Leffers, projectleider BAM Speciale projecten u meenemen in de zorgvuldige stappen die zijn genomen om iets wat onmogelijk leek toch mogelijk te maken.

Op Campus Woudestein in Rotterdam is een nieuw multifunctioneel onderwijsgebouw met een omvang van ca. 9.000 m² BVO, genaamd het Langeveldgebouw, gerealiseerd met diverse onderwijsruimten, studie- en werkplekken en ontmoetingsruimten. Het gebouw is met een EPC lager dan 0 meer dan een energieneutraal gebouw en geheel klimaatbestendig. Bovendien is er een innovatief ventilatiesysteem toegepast dat gebruik maakt van zonnewarmte en wind. De belangrijkste reductie in het energiegebruik wordt gerealiseerd door het innovatieve Earth, Wind & Fire (EW&F)- ventilatieconcept. Het gebouw is hierdoor als een passief gebouw gerealiseerd met het principe dat wat je niet verbruikt, je ook niet hoeft op te wekken, te salderen of op te slaan. Met het EW&F-concept wordt nog eens een extra reductie van 20% energie gerealiseerd in vergelijking met een hoogwaardige luchtbehandeling met warmteterugwinning. Het circulaire onderwijsgebouw (CPG 9), waarbij zoveel mogelijk gerecyclede materialen zijn gebruikt – die onder meer afkomstig zijn van andere gebouwen op de campus van de universiteit - is met een BREEAM score van 88,6% (OUTSTANDING) het op één na duurzaamste onderwijsgebouw in Nederland.

Door Danny Bosman, Gijs Leffers

Duurzame gezonde scholen? JUIST OOK BUITEN ..... Beweging, koelte, biodiversiteit, rijke speelomgeving, gelijke spelkansen, bespeelbare regenwater buffers, gezond pedagogisch klimaat ..... laat jullie eigen educatieve wensen samenvallen met een pedagogisch kloppend groen-blauw plein.

Hoe zorg je dat een groenblauw plein, klein of groter, echt past bij jullie school? Hoe zorg je dat jullie leerlingen,  - met zorgen over het klimaat, echt betrokken worden in dit positieve verhaal?Dat het pedagogisch klimaat voor ieder kind verbetert? Wat staat voor jullie bovenaan? Wat kunnen jullie wel of juist niet dragen?

Space for Play ontwerpt niet alleen. Het gezamenlijke ontwerp-proces is simpel maar van onschatbare waarde! Laat je in deze sessie inspireren door tal van case studies: passende klimaat adaptieve pleinen vragen om een goed gezamenlijk ontwerpproces. Onze aanpak: samen met het leerkrachten team vertalen we jullie educatieve en pedagogische visie in een echt passend programma van eisen. Dromen en realistische doelstellingen wegen we af. De leerlingen krijgen klimaat-les over hun eigen schoolomgeving, ook leren ze over hun recht op spelen, over speldiversiteit en hun buurt. Met deze bagage, kunnen leerlingen echt mee-ontwerpen aan een groener plein waarin hun eigen wensen samengaan met klimaat adaptatie. Daar houdt het niet op: hun ideeën verwerken we in het ontwerp, leerlingen & buurt helpen mee in de bouw of aanplant, ze helpen mee in het onderhoud (natuurhelden), en we verankeren samen met jullie de buitenruimte meer in het onderwijs.

Een inspirerende sessie van 40 minuten, waar ruimte is voor vragen en gesprek.

Door Renet Korthals Altes

Nabij het centrum van Utrecht wordt een nieuwe woonwijk ontwikkeld, een omgeving die geïnspireerd is op de wetenschappelijke theorie van de Blue Zones. Een duurzame en groene stadsoase met alle ingrediënten voor een langer gezond en gelukkig leven. Deze theorie vormt ook de basis voor het kindcentrum en de sporthal wat een bijzondere plek krijgt in deze nieuwe woonomgeving.

Door Marijn Schenk

De bouwopgave in Nederland is groter dan de capaciteit van de bouwmarkt en deze kloof groeit. Hoe kunnen gemeenten en schoolbesturen in deze markt, ondanks krappe budgettenen complexe eisen, toch een schoolgebouw realiseren? Hoe kunnen we ambities op het gebied van kwaliteit, flexibiliteit en duurzaamheid waarmaken? Deze vragen behandeld onze spreker Carli Hartgerink tijdens haar workshop. Carli is ervan overtuigd dat voor het realiseren van de bouwopgave in Nederland, en helemaal van ambities op het gebied van duurzaamheid en flexibiliteit voor schoolgebouwen, een andere werkwijze nodig is. Tijdens haar extra lange sessie vertelt Carli waarom de gemeente Amsterdam dit instrument inzet, wat de gemeente denkt te bereiken én hoe andere gemeente of schoolbestuur de vruchten kunnen plukken van Innovatiepartnerschap Schoolgebouwen.

In het eerste deel van haar sessie worden de volgende onderdelen besproken:

Innovatiepartnerschap Schoolgebouwen;

• wat is dat?
• Waarom zet de gemeente Amsterdam dit instrument in?
• Wat denkt de gemeente Amsterdam hiermee te bereiken?

Door Carli Hartgerink

Het team van OBS Jules Verne in Utrecht had een bekend dilemma. Ze wilden lesgeven op leerpleinen, zonder hun lokalen op te geven. Hun nieuwe school geeft ze beide Transparante overheaddeuren verbindende lokalen met één druk op de knop met de leerpleinen. Deze unieke, vindingrijke toepassing van dit product maakt een optimaal adaptieve leeromgeving.

Door Suzanne Ellis

Stelt u zich eens voor: een wereld waarin duurzaamheid en gezondheid hand in hand gaan, waarin innovatieve projecten niet alleen de normen verleggen, maar ook de gemeenschap versterken. Dat is precies wat Snoek Puur Groen, in samenwerking met Provincie Friesland, de gemeente Leeuwarden en NHL Stenden, heeft gerealiseerd en nog steeds aan het door ontwikkelen is. Douwe Snoek en Mathijs Rutten zullen u vandaag meenemen op een inspirerende reis waarin we de verbinding laten zien tussen marktontwikkelingen, praktijkgerichte projecten en een sterke samenwerking met lokale overheden en onderwijsinstellingen.

Ontdek de toekomst van duurzame en gezonde projecten, waarbij we niet alleen dromen, maar ook daadwerkelijk bouwen aan een groenere en gezondere wereld. Uw aanwezigheid is de eerste stap op deze reis naar verandering.

Door Douwe Snoek, Mathijs Rutten

- We maken een vertaalslag van de toekomstige behoefte van Utrecht naar specifiek het onderwijsveld.
- We nemen u mee wat we tot nu toe gedaan hebben om de onderwijshuisvesting op peil te houden en wat we willen bereiken met een nieuwe IHP.
- Hoofdelementen zijn daarin: Zowel positieve als ook leermomenten. We doen dit langs de pijlers: gezonde stedelijk leven, duurzaamheid; haalbaarheid en betaalbaarheid en flexibele huisvesting.

Door Werner de Feijter, Bas Lamers

De bouwopgave in Nederland is groter dan de capaciteit van de bouwmarkt en deze kloof groeit. Hoe kunnen gemeenten en schoolbesturen in deze markt, ondanks krappe budgettenen complexe eisen, toch een schoolgebouw realiseren? Hoe kunnen we ambities op het gebied van kwaliteit, flexibiliteit en duurzaamheid waarmaken? Deze vragen behandeld onze spreker Carli Hartgerink tijdens haar workshop. Carli is ervan overtuigd dat voor het realiseren van de bouwopgave in Nederland, en helemaal van ambities op het gebied van duurzaamheid en flexibiliteit voor schoolgebouwen, een andere werkwijze nodig is. Tijdens haar extra lange sessie vertelt Carli waarom de gemeente Amsterdam dit instrument inzet, wat de gemeente denkt te bereiken én hoe andere gemeente of schoolbestuur de vruchten kunnen plukken van Innovatiepartnerschap Schoolgebouwen.

In het tweede deel van haar sessie worden de volgende onderdelen besproken:

• Hoe kan ik als gemeente of schoolbestuur de vruchten plukken van Innovatiepartnerschap Schoolgebouwen?
• Kan ik meedoen aan het raamcontract?
• Wat heeft het mij te bieden als ik met mijn opgave/school niet kan deelnemen aan het raamcontract?

Door Carli Hartgerink